هنر مفهومی در جهان معاصر جایگاه ویژه ایی را بخود اختصاص داده است. این جایگاه نه تنها در حوزه هنرهای تجسمی بلکه در حوزه ایی کلی تر یعنی علوم انسانی توانسته به معرفی خود، انسان و جوامع بپردازد. ارتباط مستقیم این گونه هنری با مخاطبان در تمام سطوح باعث شده تا درجات متنوعی از مفاهیم مد نظر مردم قرار گیرد.
از سویی دیگرهنر مفهومی امروزه تبدیل به یکی از موضوعات بحث انگیز در حوزه وسیع فرهنگ شده است. این استقبال در دو جهت مخالف و موافق باعث آن شد تا بحث و تبادل نظر در این باره سالها ادامه یابد. تعاریف و تفاسیر از هنرهای مفهومی بحدی متنوع، متفاوت و گاه متضاد است که در بسیاری از مواقع به درستی نمی توان حتی به ابتدایی ترین پرسش ها پاسخ داد. شاید این سرگشتگی معنایی خود یکی از ویژگی های هنر مفهومی و زیر شاخه های متنوع اش باشد. هرچه هست، خواسته یا ناخواسته، جامعه و فرهنگ معاصر به اشکال مختلف با این مقوله درگیر شده اند. دلیل این ارتباط شاید این است که هنر مفهومی از ابتدای پیدایش تمایل به ارتباط مستقیم با جامعه داشته و بنیان گذاران اش به صراحت به این اصل مهم اذعان کرده اند.
در کتاب " آغاز بی پایان هنر مفهومی" گرداوری کننده و مترجم سعی کرده است تا با انتخاب چندین متن مهم و تاثیر گذار بر روند شکل گیری این هنر و جنبش مخاطب را از زوایای مختلف با هنر مفهومی آشنا سازد. بیانه فوتوریسم و تاریخ شکل گیری جنبش دادا در سوئیس از جمله متونی هستند که چالش های اصلی هنرمندان قرن بیستم را با الگوهایی قدیمی و محافظه کارانه هنر اروپا نمایندگی می کنند.
در بخش بعدی این کتاب دو متن از هنرمند مینی مالیست آمریکایی و از بنیان گزاران هنرهای مفهومی یعنی سول لویت اصول مبنایی و ابتدایی هنر مفهومی را ترسیم می کند. این دو متن راهنمای بسیاری از هنرمندان پس از لویت بوده است. تاکید بر روی غیر مادی کردن هنر و گسست از بازارهای مالی و تجاری و پافشاری بر ایده به عنوان مبنای هنر مفهومی در هر دو متن نمایان است. یادداشت جالب توجه رابرت اسمیتسون هنرمند برجسته آمریکایی که آثار محیطی تاثیر گزاری را خلق کرده مهر تاییدی است بر نظریات سول لویت در زمینه الویت ایده بر ماده در هنر مفهومی. در بخش دیگری از کتاب با آراء و اندیشه های یکی از برجسته ترین هنرمندان قرن بیستم یعنی " جان کیج" آشنا می شویم. یادداشت های کیج در زمینه موسیقی و هنر اتفاقی راه را برای هنرمندانی که عنصر شانس و رویداد را در هنر مهم می دانند باز کرد. در این بخش گفتگوی جالب توجهی به چشم می خورد که نظریات دو تن از هنرمندان مکتب هنر اتفاقی یعنی جام کیج و مورتن فیلمن را به مخاطب نشان می دهد.
" نا معین ها" مجموعه ایی از یادداشت های زیبای جان کیج است که ارتباط بین اندیشه های او و فرهنگ و فلسفه ذن بودیسم را به مخاطب گوشزد می کند. " نا معین ها" به دلیل اهمیت فراوانی که برای ناشر و مترجم داشته اند در شکلی دیگر نیز به مخاطب ارئه شده است. کتاب " آغاز بی پایان" همراه است با صفحه ایی مقوایی با طراحی جالب توجه روشنک مافی از جملات کوتاه جان کیج که به شکل یک اثر مفهومی و هنری ارائه شده است. جملاتی با ابعاد و اشکال مختلف که ایده اصلی آن به دهه شصت میلادی و گروه مفهوم گرای " هنر- زبان " باز می گردد. مخاطب این اثر مفهومی و انضمامی می تواند این اثر را به شکلی دلخواه مورد استفاده قرار دهد.
مقالات دیگر این کتاب نیز قابل توجه هستند از جمله مقاله ایی از آلن کاپرا هنرمند آمریکایی، آنتونن آرتو اندیشمند، هنرمند آوانگارد فرانسوی، کوکو فوسکو هنرمند اجرایی کوبایی و نیز مصاحبه ایی با مارینا آبرامویچ هنرمند برجسته مفهومی.
هنرمفهومی در کشورمان دارای سابقه است. این جریان هنری از سالهای میانی دهه پنجاه شمسی به شکلی جسته و گریخته آغاز و ادامه یافته است و امروز ما شاهد موج سوم این هنر در ایران هستیم. استقبال بسیاری از هنرمندان کاوشگر وعلاقمند به فرهنگ معاصر وهنر مفهومی چیزی نیست که بتوان آن را کتمان کرد و نادیده گرفت. تنوع و تعدد نمایشگاه های مفهومی خود نشانه ایست مبنی بر این ادعا.
اما تمام ماجرا به اینجا ختم نمی شود. دراین حوزه وسیع و پرچالش، جامعه هنری ایران با کمبودهای بزرگی مواجه است.این کمبود ها در بخش منابع مطالعاتی خود را بیشتر نشان می دهد. هدف این کتاب نیز دقیقا جبران بخش کوچکی از فقدان منابع پژوهشی معتبر در زمینه هنر مفهومی است. همانطور که گفته شد درگردآوری این مجموعه سعی شده تا تعدادی از متون مهم هنر مفهومی در زیر شاخه های آن از جمله هنر اجرا، هنر اتفاقی، موسیقی مفهومی، چیدمان مفهومی و سایر رسانه هایی که در ارتباط مستقیم با این هنر هستند گزینش و ارائه گشته تا چشم اندازی واضح تر از ریشه ها، سوابق و تحولات پی در پی هنر های مفهومی پیش روی مخاطبان علاقمند به این موضوع باز شده و بخشی از سوءبرداشت های رایج از مقولات مفهومی رفع گردد. ویژگی مهم مجموعه حاضر آن است که تمامی مقالات توسط هنرمندانی تالیف شده که به اشکال مختلف در روند شکل گیری و گسترش هنرهای مفهومی نقش مهمی را ایفا کرده اند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر